Zachowanie trwałości stanowi niezwykle istotny element każdego projektu współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej. Dotyczy każdego beneficjenta, który w ramach projektu np. zatrudni pracowników, kupi środki trwałe albo zbuduje instalacje lub obiekty.
Jest to okres, podczas którego muszą być zachowane rezultaty projektu. W tym czasie, projekt nie może być poddawany znaczącym modyfikacjom. Dotyczy to w szczególności utrzymania celów oraz wskaźników produktu oraz rezultatu określonych we wniosku o dofinansowanie.
Okres trwałości projektu rozpoczyna się od dnia płatności końcowej dotacji i dotyczy zarówno projektów inwestycyjnych, jak i infrastrukturalnych uwzględniających kupno wyposażenia lub sprzętu.
Wszystko zależy od tego, jaki jest typ beneficjenta i jaki jest zakres projektu. Z 5-letnim terminem ma się do czynienia w przypadku inwestycji produkcyjnych oraz infrastruktury. Z kolei, kiedy projekt ma być zrealizowany przez firmę z wymogiem utrzymaniem inwestycji, to trwałość projektu wynosi 3 lata.
Okres trwałości projektu podlega monitorowaniu, wiąże się ze sporządzaniem sprawozdań i oświadczeń. Oznacza to, że nawet w sytuacji, kiedy projekt jest już zakończony, to trwałość projektu unijnego wymaga przechowywania dokumentacji. Termin ten powinien być podany w umowie. Dokumenty te przechowuje się w siedzibie przedsiębiorstwa. Należy je też udostępnić podmiotowi, który udzielił wsparcia finansowego, instytucji, która zarządza programem, a w razie konieczności przedstawicielom Unii Europejskiej.
Naruszenie zasady trwałości może oznaczać konieczność zwrotu środków otrzymanych na realizację projektu wraz z odsetkami liczonymi jak dla zaległości podatkowych, proporcjonalnie do okresu niezachowania obowiązku trwałości.
Naruszeniem zasady trwałości oznacza wystąpienie co najmniej jednej z poniższych przesłanek:
- Zaprzestano działalności produkcyjnej lub ją relokowano poza obszar wsparcia programu operacyjnego, tj. poza województwo lub obszar, który uprawniał do skorzystania z dofinansowania w konkretnym działaniu,
- Nastąpiła zmiana własności elementu współfinansowanej infrastruktury, która daje przedsiębiorstwu lub podmiotowi publicznemu nienależne korzyści,
- Nastąpiła istotna zmiana wpływająca na charakter projektu, jego cele lub warunki realizacji, która mogłaby doprowadzić do naruszenia jego pierwotnych celów.
Naruszenie zasady trwałości występuje również w przypadku przeniesienia w okresie 10 lat od daty płatności końcowej działalności produkcyjnej poza obszar UE – w odniesieniu do inwestycji w infrastrukturę lub inwestycji produkcyjnych. Nie dotyczy to jednak podmiotów z sektora MŚP.
